Ο ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αντώνης Σέργης
Ας αρχίσουμε με τα τρία πράγματα που θέλετε να γνωρίζουν οι αναγνώστες σας και δεν αναφέρονται στο βιογραφικό σας.
Πρώτον, ότι σαν παιδί ήμουν εσωστρεφής και είχα λίγους φίλους. Δεύτερον, ότι απ’ την εποχή που θυμάμαι,γράφω. Και τρίτον, ότι ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα μπορούσα κάποια μέρα να γίνω συγγραφέας.
Θα μας αποκαλύψετε τι συμβαίνει στο μυαλό ενός συγγραφέα; Πώς γεννιέται μια ιστορία και πώς εξελίσσεται; Υπάρχουν μαύρες τρύπες κατά τη διάρκεια της διαδρομής; Πώς τις αντιμετωπίζετε; Γνωρίζετε από την αρχή το τέλος των ιστοριών σας;
Η διαδικασία της συγγραφής δεν είναι κάτι που μπορεί να εξηγηθεί εύκολα. Πιστεύω ότι μέσα μας υπάρχουν καταγραμμένες μνήμες, συναισθήματα, γεγονότα και πρόσωπα τα οποία έχουν την ανάγκη να βγουν προς τα έξω και να πάρουν κάποιου άλλου είδους μορφή. Κι αυτό γίνεται με κάποια αφορμή ή όταν απλά φτάσει η κατάλληλη στιγμή. Όλη αυτή η διαδικασία γίνεται ασυνείδητα. Τέτοιες στιγμές είναι που ένας συγγραφέας νιώθει την ακαταμάχητη επιθυμία να γράψει κάτι. Αυτό από κάποιους ονομάζεται έμπνευση. Κάπως έτσι, λοιπόν, γεννιέται η αρχική ιδέα μιας ιστορίας. Η εξέλιξή της, ωστόσο, απαιτεί δουλειά και πλάνο. Τα πρώτα μου βιβλία, ομολογώ πως, είχαν γραφτεί με περισσότερη ελευθερία απ’ ότι τα πιο πρόσφατα. Αυτό μου είχε δημιουργήσει, αρκετές φορές, το λεγόμενο ‘συγγραφικό μπλακ άουτ’. Για παράδειγμα, στο βιβλίο μου «Η συνάντηση των 5+2», είχα φτάσει την ιστορία μέχρι το σημείο όπου τα παιδιά έπρεπε να αποδράσουν από τους απαγωγείς τους, αλλά δεν είχα σκεφτεί καθόλου τον τρόπο που θα γινόταν αυτό από προηγουμένως. Έτσι, έσπαζα το κεφάλι μου για μέρες ωσότου να βρω μια ευφάνταστη διέξοδο. Όταν ήρθε η λύση στο μυαλό μου ήταν λες και απελευθερώθηκα. Στην πορεία, βρίσκω τον εαυτό μου να νιώθει μεγαλύτερη συγγραφική ασφάλεια όταν έχει συγκροτηθεί από την αρχή η πορεία και το τέλος μιας ιστορίας.
Πώς λειτουργούν τα «αντανακλαστικά» σας ως εκπαιδευτικός στη θεματολογία των βιβλίων σας; Υπάρχουν ερωτήματα που σας απασχολούν και επανέρχεστε σε αυτά κρυφά ή ορατά; Σας πετούν τη «μπάλα» τα παιδιά;
Τα παιδιά στο σχολείο είναι οι καλύτεροι δάσκαλοι για μένα. Παρατηρώντας τα, μαθαίνω για τη συμπεριφορά τους, το λεξιλόγιό τους, τα προβλήματά τους και τις ανησυχίες τους. Όλα αυτά είναι φυσικό να αποτελούν τροφή για σκέψη και αφορμή για να με απασχολήσουν θέματα που είναι στο επίκεντρο της δικής τους καθημερινότητας. Νιώθω τυχερός που εργάζομαι σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον γιατί μπορώ, όσο είναι εφικτό, να μικραίνω το χάσμα των γενεών μέσα από τα βιβλία μου.
Ποια είναι η σχέση σας με τους ήρωες των βιβλίων σας; Υπάρχει σε αυτούς ένα δικό σας κομμάτι; Αν ο Αντώνης ήταν ο ήρωας ή η ηρωίδα της, θα ήταν…
Μια ευλογία (ή και κατάρα) για έναν συγγραφέα είναι το γεγονός ότι μπορεί να πει πολλά, μέσα από τα λόγια κάποιου άλλου. Του ήρωά του. Μπορεί να «ελέγχει» μια άλλη ζωή, που ο ίδιος έχει δημιουργήσει με τη φαντασία του, εξιλεώνεται πολλές φορές για παλιά του τραύματα και σπρώχνει τον ήρωά του να δράσει όπως ο ίδιος θα ήθελε να δράσει στην πραγματική του ζωή, αλλά πιθανόν να μην το τόλμησε ποτέ. Κάθε ήρωας, λοιπόν, έχει ένα κομμάτι από τη ψυχή του συγγραφέα. Αυτός που για μένα έχει, μέχρι στιγμής, το μεγαλύτερο μερίδιο του εαυτού μου είναι ο Αλβέρτος. Όχι μόνο γιατί ήταν ο πρώτος μου ήρωας και είχε απρόσμενα μεγάλη επιτυχία, αλλά και γιατί διαθέτει αρκετά στοιχεία του δικού μου χαρακτήρα.
Έχετε ασχοληθεί με δυο εμβληματικές μορφές της επιστήμης και της τέχνης. Ποια στοιχεία της προσωπικότητά τους κέντρισαν το ενδιαφέρον σας για να γράψετε τις αφηγήσεις τους; Έχουν κοινά χαρακτηριστικά ο Αϊνστάιν και ο Πικάσο;
Όσοι άνθρωποι καταφέρνουν να ξεχωρίσουν από το πλήθος εξαιτίας μιας ικανότητας ή ενός ταλέντου τους, αποτελούν για μένα ερέθισμα περιέργειας. Η ζωή τους, ο χαρακτήρας τους και η πορεία τους στον τομέα στον οποίον παθιάστηκαν, τις πλείστες φορές αποδεικνύει ότι πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι έδρασαν έξω από το κουτί. Έτσι, και ο Αϊνστάιν και ο Πικάσο, ήταν ιδιόμορφοι χαρακτήρες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να ταιριάξουν στα σχολικά ή κοινωνικά πλαίσια της εποχής τους. Είχαν πίστη στις δυνάμεις τους, δεν φοβήθηκαν να ακολουθήσουν τη δική τους πυξίδα και ονειρεύτηκαν ένα καλύτερο μέλλον. Θα ήταν ευτύχημα αν η δημιουργικότητα των παιδιών δεν σταματούσε μπροστά στα τείχη που στήνουμε εμείς οι ενήλικες.
Με αφορμή την πρόσφατη πανδημία, αισθανθήκαμε παγκοσμίως την αμφισβήτηση της Επιστήμης. Από την άλλη πλευρά, η Τέχνη στέκεται αρωγός σε κάθε ανθρώπινη περιπέτεια, με την προϋπόθεση να την έχουμε βάλει στην καθημερινότητά μας. Πώς βλέπουν τα παιδιά τους δύο αυτούς διαφορετικούς πόλους; Ποια είναι η δική σας άποψη;
Ο ρόλος της Επιστήμης είναι να ερμηνεύει, να μελετά, να εξηγεί τον κόσμο και να δίνει λύσεις σε προβλήματα που τον απασχολούν. Από την άλλη, η κάθε μορφή Τέχνης προσπαθεί να εκφράσει τις ανησυχίες και τα συναισθήματα των ανθρώπων για όσα ευχάριστα ή δυσάρεστα συμβαίνουν γύρω τους. Σε τέτοιες εποχές, λοιπόν, όπου η ανθρωπότητα δοκιμάζεται από απρόβλεπτες εξελίξεις, ο καθένας προσπαθεί να βρει ανακούφιση από κάπου. Ειδικά τα παιδιά, τα οποία ίσως να μην μπορούν να ερμηνεύσουν σωστά τα όσα αφουγκράζονται, έχουν την ανάγκη να βρουν καταφύγιο σε ένα βιβλίο, έναν καμβά, ένα μουσικό όργανο ή μια σκηνή. Όπως πολύ εύστοχα είχε πει ο Πικάσο «η τέχνη ξεπλένει τη ψυχή από τη σκόνη της καθημερινότητας».
Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα στοιχεία, που πρέπει να διαθέτει ένα βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά;Τι σημαίνει για σας «διαβάζω». Πιστεύετε πως η ανάγνωση ενός βιβλίου μπορεί να αλλάξει μια ολόκληρη ζωή; Ένα βιβλίο που διαβάσατε παιδί και δεν το ξεχάσατε ποτέ;
Ένα καλογραμμένο βιβλίο χαρακτηρίζεται από μια ενδιαφέρουσα πλοκή και από δυνατούς χαρακτήρες. Παρόλα αυτά, είναι αδύνατον το κάθε βιβλίο να «μιλά» με τον ίδιο τρόπο σε κάθε αναγνώστη. Κι αυτό συμβαίνει γιατί ο καθένας μας κουβαλά τις δικές του εμπειρίες, οι οποίες διαμορφώνουν τον τρόπο που εκλαμβάνει και εστερνίζεται όσα ασυναίσθητα και υπόγεια περνούν μέσα του την ώρα που διαβάζει. «Διαβάζω», επομένως, για μένα σημαίνει ότι ταυτίζομαι με έναν χαρακτήρα, μπαίνω στον ρόλο του και τον ακολουθώ με ευχαρίστηση και απόλαυση σε όλη την διαδρομή του. Κι όταν αυτός ο ήρωας βρει λύσεις που ίσως κι εγώ έψαχνα, τότε ναι, μπορεί να αλλάξει και τη δική μου ζωή.
Λίγα λόγια για το τελευταίο σας βιβλίο «Πάμπλο, Ένας καμβάς αναμνήσεις». Αρκεί να είναι κάποιος ιδιοφυής για να πετύχει το στόχο του και να αναδείξει το ταλέντο του;
Ο Πάμπλο είναι ένα αγόρι που διακρίνεται για το σπάνιο ταλέντο του στη ζωγραφική. Θέλει μάλιστα να γίνει κάποτε διάσημος ζωγράφος. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να υποκύψει στην επιθυμία του πατέρα του να γίνει ένας απλός καθηγητής. Η σχέση τους δοκιμάζεται και φτάνει στα όριά της με άσχημο τρόπο. Ο Πάμπλο μετά από ένα κτύπημα παθαίνει παροδική αμνησία. Εκτός των άλλων θεμάτων που έχει να διαχειριστεί, δεν μπορεί να λάβει μέρος ούτε στον διαγωνισμό που επιθυμεί ο πατέρας του για εισδοχή του στο Πανεπιστήμιο. Η δοκιμασία του τον αναγκάζει να ξανασκεφτεί τα δεδομένα και τα ζητούμενα της ζωής του. Το βιβλίο αγγίζει τα θέματα της μνήμης, του ταλέντου, των σχέσεων και των προσωπικών στόχων. Σίγουρα η ευφυίαδεν αρκεί για να πετύχει κάποιος στον τομέα του. Απαιτείται σκληρή δουλειά, αφοσίωση, επιμονή και υπομονή, σωστή καθοδήγηση και αγάπη γι’ αυτό που κάνεις. Υπάρχουν πολλά ταλέντα που δεν κατάφεραν να ξεχωρίσουν γιατί υστερούσαν σε όλα τα παραπάνω. Κι αυτό, είναι κι ένα μήνυμα που πρέπει να περάσει στα παιδιά που επιθυμούν να κυνηγήσουν τα όνειρά τους.
Ποια είναι η αγαπημένη σας ρουτίνα σε σχέση με το βιβλίο, τη γραφή και την ανάγνωση;
Βράδυ, στο γραφείο μου, με απόλυτη ησυχία. Υπάρχουν περίοδοι συστηματικής γραφής και καθόλου ανάγνωσης, και το αντίθετο. Είναι σαν ένα βαρέλι που επαναλαμβανόμενα γεμίζει με την ανάγνωση και αδειάζει με τη γραφή. Μια διαδικασία που απολαμβάνω και περιμένω όπως τις εποχές.
Μια ευχή για τους αναγνώστες σας!
Πολλές ευχές για υγεία και αισιοδοξία. Όλα τα παραμύθια έχουν καλό τέλος κι αν το πιστέψουμε όλοι αυτό, τότε ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος!